نوشته‌ها

سردخانه نگهداری میوه و مرکبات

میوه‌ها فصلی هستند و اگر به درستی در دمای بالای صفر داخل سردخانه میوه نگهداری نشوند ممکن است در فصولی که برداشت محصول نداریم دچار کمبود در بازار شویم. در گذشته فقط میوه های با دوام مانند سیب و گلابی در مکان‌های سرد نگهداری می‌شد و تا چندین ماه بدون مشکل حفظ می‌شدند اما امروزه به وسیله سردخانه میوه می‌توان دمای بالای صفر را در همه‌جا شبیه‌سازی کرده و تمامی میوه‌ها را برای مدت طولانی نگهداری کرد و هم‌چنین امکان انتقال از نقطه‌ای که محصول پرورش داده می‌شود تا مکان دیگری در دنیا برای فروش آن وجود دارد.

در جا‌به‌جایی‌های طولانی مانند حمل موز با کشتی، میوه‌ به صورت نرسیده وسبز برداشت شده و با کنترل شرایط دما و رطوبت در سردخانه میوه بالای صفر به محل مصرف برده می‌شوند.

امروزه مقادیر بسیار زیادی از مواد غذایی فاسد شدنی با هواپیما منتقل می‌شوند در این شرایط به دلیل ارتفاع زیاد و فشار و دمای کم هوای محیط بیرون باید با ایجاد فشار مثبت در داخل محموله مواد غذایی را از نفوذ هوای بیرون و خطر بیش از اندازه سرد شدن حفظ کرد.

دمای سرد خانه ی میوه

دمای نگهداری بهینه محصولات در سردخانه میوه معمولا بالای صفر و کمی بیشتر از نقطه انجماد آن‌هاست. برخی از میوه‌ها به دمای نگهداری حساسیت دارند و زمانی که در دمایی بالاتر یا پایین‌تر از دمای بحرانی‌شان نگهداری شوند دچار مرض سردخانه میوه می‌شوند، مانند موز که در دمای زیر ۱۳ درجه سانتی‌گراد پوستش سیاه می‌شود.

رطوبت و جریان هوا در سرد خانه میوه بالای صفر

اختلاف بین فشار بخار محصول و هوا در سردخانه میوه معمولا تابعی از رطوبت نسبی و سرعت هواست و با کاهش رطوبت نسبی و افزایش سرعت بیشتر شده و موجب افزایش شدت دفع رطوبت می‌گردد پس هوای ساکن با رطوبت نسبی ۱۰۰ درصد شرایط ایده‌آل برای سردخانه میوه بالای صفر است ولی موجب کپک زدن محصول نیز می‌شود و هم‌چنین برای سردکردن مناسب میوه‌ها جریان خوب در فضای سردخانه و اطراف محصولات ضروری است بنابراین رطوبت هوا باید قدری کمتر از ۱۰۰ درصد و سرعت هوا باید به اندازه کافی زیاد باشد.

کنترل گاز انواع میوه ها در سردخانه میوه

میوه‌ها پس از چیده شدن همانند زمان رشدشان زنده‌اند و اکسیژن تنفس کرده و دی‌اکسیدکربن پس می‌دهند و به خاطر این موضوع در زمان نگهداری روبه خرابی و پوسیدگی می‌روند. اگر نفوذ اکسیژن با سردخانه میوه کنترل اتمسفر که آب‌بند و هوابند هستند کنترل شود می‌توان مدت نگهداری آن‌ها در شرایط بالای صفر افزایش داد. وقتی محصولات در شرایط کنترل اتمسفر (سردخانه c.a)حفظ شوند پس از چند روز اکسیژن موجود در فضای سردخانه میوه را مصرف کرده و با حذف اکسیژن اضافه به وسیله تزریق نیتروژن و با حذف دی‌اکسیدکربن اضافه باعث خواب مصنوعی در میوه‌ها شده و زمان نگهداری را با کنترل دقیق اکسیژن، دی‌اکسیدکربن و اتیلن افزایش داد. برای مثال می‌توان سیب را تا ۱ سال با این روش حفظ کرد.

سردخانه نگهداری سبزیجات

نگهداری سبزیجات در سردخانه باعث برقراری ثبات در بازار عرضه و تقاضا و افزایش سودآوری برای کشاورزان و کاهش تلفات محصول می‌شود. در صورتی که شرایط زیر برقرار باشد، نگهداری برخی سبزیجات به صورت تازه در دمای بالای صفردر سردخانه تا ۶ ماه امکان‌پذیر است. این شرایط به شرح زیر است:

– محصول در دمای پایین قرار گیرد تا باکتری‌ها و میکروب‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها قادر به فعالیت نباشند مانند کرفس که اگر در دمای بالای ۱ درجه نگهداری شود می‌گندد.

– محصول یخ نزند. زیرا در این حالت تازگی و طراوت محصول از بین رفته و ظاهر محصول خراب می‌شود.

– رطوبت مطلوب برای نگهداری سبزی حفظ شود تا از چروکیدگی و خشک شدن سبزی در سردخانه جلوگیری شود.

– تماس سبزیجات با اکسیژن کم شود تا واکنش‌های ناشی از تنفس گیاه به حداقل برسد.

دمای نگهداری سبزیجات باید به درستی انتخاب شود تا برای طولانی مدت حفظ شوند به عنوان مثال کرفس اگر در دمای بالای ۱ درجه نگهداری شود می‌گندد، پیاز در دمای بالای صفر جوانه می‌زند وسیب‌زمینی در دمای کم‌تر از ۴ درجه شیرین می‌شود. و فلفل و لوبیاسبز در دمای نزدیک صفر حفره (pit) تولید می‌کنند.

معمولا آسیب‌هایی که به سبزیجات وارد می‌شود ناشی از موارد زیر است:

سبزیجات تازه تا زمانی‌که به دست مصرف کننده برسند ممکن است در یکی از مراحل برداشت، حمل، نگهداری و خرده فروشی آسیب ببینند یا در موقع نگهداری و حمل و نقل شرایط دمایی آن‌ها رعایت نشده و باعث کاهش کیفیت و از دست رفتن ویتامین‌های مفید سبزیجات شود. هم‌چنین نگه نداشتن سبزیجات در دمای بالای صفر و کاهش دمای بیش از حد آن منجر به از دست رفتن رطوبت و چروکیدگی آن می‌شود.

با بسته بندی مناسب و استفاده از سیستم‌های تبرید در نگهداری و حمل و نقل می‌توان سبزیجات با کیفیت و تازه به دست مصرف کننده رساند.

سردخانه نگهداری تخم مرغ

سردخانه تخم مرغ بالای صفر

برای نگهداری مایع تخم مرغ درون سردخانه باید آن را در دمای ۶۰ درجه سلسیوس برای ۳٫۵ دقیقه پاستوریزه کرد.

بسته به هدف فراوری، به مایع تخم مرغ می‌توان ۱۲-۲ درصد شکر و یا نمک خوراکی افزوده و به ترتیب در ۶۷ و ۶۴ درجه سلسیوس به مدت ۳٫۵ دقیقه پاستوریزه کرد.

الف) نگهداری در سردخانه و در هوای معمولی :

تخم مرغ ها در سردخانه در حرارتی معادل ۱/۵- تا ۲/۲- درجه سانتیگراد نگهداری می شوند. در این درجه حرارت محتویات تخم مرغ یخ نمی زند.  بایستی سعی شود که درجه حرارت در سردخانه به طور ثابت کنترل شود. رطوبت لازم در سردخانه بین ۸۰ تا ۹۰ درصد است و متوسط رطوبت نسبی حدود ۸۵ درصد توصیه می گردد. هرچه درجه حرارت کمتر باشد مقدار رطوبت نسبی بالا می رود. اگر رطوبت سردخانه بالا و حرارت نیز زیاد باشد رشد کپک ها آغاز می شود و در چنین شرایطی روی تخم مرغ ها با لایه ای از کپک پوشیده می شود. رشد کپک ها در رطوبت نسبی ۹۵ درصد بسیار زیاد و در رطوبت نسبی ۸۵ درصد رشد آنها بسیار ناچیز است. لذا رطوبت نسبی مناسب در سردخانه حدود ۸۵ درصد توصیه می گردد ولی در این حد رطوبت نسبی مقدار کمی آب از تخم مرغ تبخیر می شود و سبب کاهش وزن آن می گردد.

یخ روی تخم مرغ ها بایستی به آرامی ذوب شود تا از تجمع آب در سطح تخم مرغ به صورت قطره جلوگیری شود و رشد میکروب ها متوقف گردد. توصیه می شود تخم مرغ ها در مدت ۱۸ تا ۲۴ ساعات گرم شوند. این روش، روش مناسبی نیست زیرا در مدت ذخیره تغییراتی در محتویات تخم مرغ بوجود می آید. مثلا با بالا رفتن مدت نگهداری مقدار آمونیاک موجود در تخم مرغ بالا می رود.

ب) نگهداری در سردخانه در هوای حاوی گاز کربنیک:

افزودن گاز کربنیک به هوای سردخانه مانع از فساد تخم مرغ می گردد. افزودن گاز کربنیک مانع از خارج شدن گاز کربنیک داخل تخم مرغ می گردد و در نتیجه pH تخم مرغ ثابت باقی می ماند. هر چه حرارت سردخانه بیشتر باشد مقدار گاز کربنیک بیشتری برای ثابت نگهداشتن pH تخم مرغ لازم است. در حرارت صفر درجه حدود ۲ درصد گاز کربنیک کافی است. گاز کربنیک مانع از مایعی شدن سفیده تخم مرغ می شود. البته هرچه مقدار گاز کربنیک بیشتر باشد چسبندگی سفیده نیز بیشتر خواهد شد.

گاز کربنیک مانع رشد باکتری ها بخصوص عده ای از باکتری های دسته Proteus و Pseudomonas می گردد و مانع از فساد تخم مرغ می شود. ولی تعدادی از باکتری های گروه های فوق در مقابل گاز کربنیک مقاومت دارند و در مجاورت گاز کربنیک نیز به رشد خود ادامه می دهند. گاهی اوقات نیز از گاز اوزون استفاده می گردد، زیرا قدرت اوزون در جلوگیری از رشد کپک و باکتری ها بیشتر از گاز کربنیک است. مقدار توصیه شده گاز اوزون حدود ۶/ ۰ تا ۱/۵ قسمت در میلیون است و اگر غلظت آن بیشتر از این مقدار باشد باعث تغییر مزه تخم مرغ می گردد.

بسته بندی تخم مرغ

برای بسته بندی تخم مرغ از جعبه های مقوائی استفاده می گردد. ظرفیت این جعبه ها ۱۲،۶ و یا ۱۸ تخم مرغ است . بیشتر مرغداران ازشانه تخم مرغ استفاده می کنند. ظرفیت این شانها ۳۰ تخم مرغ است تعداد زیادی از این شانها در یک کارتن جا می گیرد. کارتن های مورد استفاده اغلب مقوایی هستند. هنگام بسته بندی قسمت پهن تخم مرغ ها بایستی به طرف بالا باشد، در غیر این صورت در اثر فشار سفیده، کیسه هوا پاره می شود و سفیده وارد آن می گردد.